Water; Vijand & Vriend – Batavialand
Conservering van middeleeuws scheepswrak de IJsselkogge
Het verhaal van Nederland is het verhaal van water. Water als bittere vijand, water als bron van handel en voorspoed. Batavialand brengt onze strijd tegen het water tot leven – de inpolderingen en dijkenbouw – maar ook de ontdekkingsreizen, de overzeese handel en de specialistische kennis die Nederland exporteert. Zo ook het scheepswrak de IJsselkogge. Een bijzonder project. Voor Batavialand, maar ook voor de specialisten van Wiltec.
Laura Koehler, projectleider van de conservering van de IJsselkogge, vertelt ons er meer over. “Het wrak is in 2010 gevonden op de bodem van de IJssel. Nooit eerder trof men een zo complete kogge aan. Deze kogge is 26 bij 8,5 meter en werd in 2016 onder veel belangstelling uit de IJssel gelicht en ter conservering overgebracht naar Batavialand. Met maar één doel: het mogelijk maken dat dit unieke schip over een aantal jaar in een museum aan iedereen kan worden getoond. We brengen graag de geschiedenis letterlijk dichter bij de mensen.”
Speciaal voor de kogge is op het terrein van Batavialand een hal neergezet waar het schip tot aan de start van de conservering wordt natgehouden. De conservering van een archeologisch scheepswrak vereist grondig vooronderzoek en een goede voorbereiding.
Laura legt uit: “De cellen in het hout van de IJsselkogge zijn door het eeuwenlange verblijf op de rivierbodem verzadigd met water. De stoffen die het hout sterk maken, zoals cellulose en lignine zijn verdwenen. Als de kogge niet wordt natgehouden, droogt het hout uit, klappen de houtcellen in elkaar, verschrompelt het hout en valt uiteindelijk uit elkaar. Batavialand is expert op het gebied van de conservering van (grote) houten (scheeps-) archeologische objecten. Er zijn verschillende conserveringsmethoden beschikbaar en uit onderzoek bleek dat het koggehout het beste kon worden geïmpregneerd door het te besproeien met een oplossing van PEG (Polyethyleenglycol) en aansluitend gecontroleerd te drogen.
Deze methode is al eerder succesvol toegepast in de jaren ‘80, waarbij de conserveringsvloeistof op het hout werd aangebracht met behulp van een zelfontwikkelde handspuit. Ervan overtuigd dat de spuittechniek de afgelopen jaren niet had stilgestaan, zijn we op zoek gegaan naar de meest moderne methoden en kwamen toen bij Wiltec uit. Het spuiten van een Middeleeuwse kogge met verschillende houtlagen, kieren en gaten is nu niet bepaald een standaard klus en vanaf het eerste oriënterende
gesprek met Wiltec kregen we het idee met een bedrijf te maken te hebben dat wilde meedenken om de beste oplossing voor ons werk te vinden. Er moest rekening gehouden worden met de chemische samenstelling van de conserveringsvloeistof en ook het zo veilig mogelijk werken was een belangrijk uitgangspunt. Het resultaat: een goed doordacht en werkbaar systeem en de wetenschap dat we met eventuele vragen over spuittechniek altijd bij de firma Wiltec terecht kunnen!”
